Bebeğinizin kendi başına ayakta durmayı öğrenip yürümesi hem sizin için hem de onun için son derece heyecan verici bir gelişmedir. Yürümeye başladığında bebek bağımlı ve hareketsiz bebeklik dönemini geride bırakarak ilk çocukluk dönemine adım atar.
Bir yaşından iki yaşına uzanan zaman diliminde doğduğunda refleksif hareketlere sahip olan bebek yürüme becerisini kazanarak çevresi etrafında hareket eden bir bebeğe dönüşür. Ayrıca çevresindeki nesneleri keşfetmek, anlamak ve hareket ettirmek için ellerini özgürce kullanır.
Bebeklikteki bu gelişme , hareketlerle ilgili gelişimdir ve motor gelişim olarak adlandırılır. Motor gelişim, olgunlaşma ve öğrenme yoluyla gerçekleşir. Bebeğin bedenini kontrol edebilmesi hem bedenin yeterli olgunluğa ulaşmasına hem de öğrenmeye bağlıdır. Yürüme, konuşma, bağırsaklarını ve idrar torbasını kontrol etme, elle tutma ve el kontrolü gibi beceriler temelde olgunlaşmaya dayalı motor becerilerdir. Bu olgunlaşma süreçlerini hızlandırma ya da geciktirmede çevresel koşulların etkili olduğunu bilinmektedir.
Serbestçe hareket etmesine, çeşitli oyuncaklarla oyun oynamasına fırsat verilen bebeklerin motor becerileri daha hızlı gelişmektedir. Hareket etmesine pek izin verilmeyen, az ilgi gösterilen ve büyük ölçüde zamanını karyolasında geçiren bebekler normalden daha geç yürüyebilmektedir.
Çocukların gelişimleri çoğunlukla önceden tahmin edilebilir basamaklardan geçer ve bu basamakların her biri, bir sonraki basamak için zemin hazırlar. Örneğin bir çocuğun yürümeye başlamadan önce tipik olarak desteksiz oturması, ardından bir yere tutunarak ayakta durabilmesi ve daha sonra da oturma pozisyonundayken tutunarak ayağa kalkabilmesi gereklidir. Bunun ardından sıralamaya (tutunarak yürüme), sonra tutunmadan ayakta durmaya (tay tay durmak) ve nihayetinde de yardım almadan yürümeye başlayacaktır. Çocukların çoğu, kişilikleri ve fiziksel yapılarına bağlı olarak değişen hızlarda olmakla birlikte, bu sırayı izlerler.
İlk iki yıl süresince bebeklerin yürüme becerisine ilişkin motor gelişim aşamaları:
İlk hareketler: Bebek, hareketlerinde tamamen başkalarına bağımlıdır. Bebek yaklaşık birinci ayın sonunda yüzükoyun yatırıldığında çenesini kaldırabilir. 3. ayda ön kolları ile kalkarak omurga dikleşmeye başlar. 5.ayda elleri üzerine kalkmaya başlar. 6. ayda döner. Böylece vücudun sağa ve sola dönebilme kabiliyeti gelişir. 7. ayda sürünme başlar. Vücudun öne arkaya hareketi ortaya çıkar .
0-4 ay arası primitif reflekslerin hakim olduğu dönemdir.Yani çocuk ayakları üzerine bastırıldığında istem dışı bacaklarını sertleştirerek dik durabilir. Bu dönem gerçek ayakta durma değildir. 4-7. ay arası çökme periodudur. ’’Abazi fazı’’ olarak adlandırılan bu dönem ailelerin, çocuklarının ayağı üzerinde duramadığı için panikledikleri dönemdir. Bu nedenle çoğu aile çocuklarını yürütece koyar. Halbuki yürütece bindirmelerinin hiçbir faydası yoktur. Çünkü bu dönemde çocuk olması gerektiği gibi ayaklarına basamaz ve yere yığılır.
Oturma: Bebekler 3-4 aylıkken destek yardımıyla oturabilirler. Beşinci ayında bebek
kucakta oturabilir duruma gelir. Altıncı ayında bebek bir sandalyede oturabilir. 7-12. aylar arasında ise istemli ayağa kalkma dönemidir. Bu dönemde çocuk tekrar ayakları üzerine basmaya başlar.
Emekleme: Emekleme, bebekler arasında farklılık gösterebilir. Yaklaşık 8-8,5 aylık bebekler emekleyebilir. Böylece vücut yer çekimine karşı en önemli hareketini yapmış olur. Emekleme, bebeğin çevresini anlamasının ve bir şeylere ulaşmasının temel aracı olarak hizmet eder. Bazı çocuklar 6 aylıkken emeklemeye başlarken, bazıları da 12 aylıkken emekleyebilirler ya da hiç emeklemeden yürümeye başlayabilirler. Yaşıtları emeklemeye başladığı halde bebeğinizin emeklemiyor olması sizi endişelendirebilir. Diğer bakımlardan genel gelişimleri normal olduğu sürece, "erken" emekleyen bebekler ile "geç" emekleyen bebekler arasında hiçbir fark yoktur.
Destekle Yürüme : Onuncu aydan itibaren birşeye tutunarak hareket edebilirler. Kendini bir eşyadan diğerine iterek ve yana doğru adımlar atarak yürümeyi denemeye başlar. Bu onun sıralama dönemidir. Dengesini sağlamak için destek sağlayıcı masa, örtü gibi objeleri tutarlar. Onbirinci aydan sonra da tek başına ayakta durmaya başlayabilirler. Ayakta durmayı fazla dengeli olmasa da birkaç küçük adım izler. İlk adım, dikkatleri tamamen bebeğin üzerine çeker
Bağımsız Yürüme: Her bebek, yürümeye kendi gelişim yapısına uygun zamanda başlar. Bebekler 9-16 ay arası genellikle de onikinci ayda bir yardım almaksızın yürümeye başlar. Artık bebek serbestçe dolaşabilir. Yürümeye başlayan bebek , artık küçük çocuk olarak adlandırılır. Yüzünde "a baak ben ne yapıyorum" ifadesi ile yürüyen çocuk anne ve babanın tüm ilgisi üzerine çekmeyi başarır ve bu ilgiden çok hoşlanırl. İki yaş civarına geldiğinde ise rahatlıkla koşup sıçrayabilirler.
İlk birkaç adımını attıktan sonra bebeğinizin yürüme becerisini tam olarak kullanabileceği düzeye ulaşması günler ve hatta haftalar alabilir. Acelesi olduğunda belki emekleyecek, tekrar yürüyecek, biraz sürünerek ilerleyecek ve biraz daha yürüyecek.
Bu aşamada bebeğiniz için önem taşıyan şey cazip bir oyuncağı almak ya da gülümseyen anne-babasına erişmek gibi belli bir amaca ulaşmak olacaktır. Yürümenin başlı başına bir amaca dönüşmesi artık bebeklik döneminin sona ermekte olması olarak kabul edilebilir.Bir süre bu yeni hareket biçiminin diğer bir deyişle özgürlüğün verdiği heyecanla bebeğiniz tüm korkularını unutup, bağımsız olmanın verdiği haz ile çok pozitif ve neşeli bir çocuk olacaktır.
Yürüteç Kullanalım mı?
Önce yarar - zarar dengesi konusunda açıklamalar yapalım sonra birlikte karar verelim. Aileler özellikle 4-7. aylar arasında, biraz da çevrenin baskısıyla çocuklarına YÜRÜTEÇ alırlar ve kullandırırlar .Yürüteç bebeğin doğal yürüme dönemleri sırasında (refleksler dönemi, tam basamadığı çökme dönemi, tekrar ayakları üzerine bastığı istemli ayağa kalkma dönemi ve sıralama - yürüme dönemleri) duraklamaya ve kesintiye neden olur.
İşte bu nedenlerden dolayı bebeğinizin fiziksel, zihinsel ve psikolojik açıdan sağlıklı bir yapıya sahip olmasını istiyorsanız YÜRÜTEÇ KULLANDIRMAMANIZI tavsiye ederiz. Yere konulan bir örtünün üzerinde özgürce oynamasına ve gelişmesine yardımcı olun. Çocuğun yürümeyi öğrenmesi için oyuncak pusetini itmeye çalışması, veya bir iskemleyi itmesi daha faydalıdır.
Çocuğunuz 1 Yaşını Doldurduğu Halde Hiçbir Yürüme Belirtisi Göstermiyorsa Ne Yapılabilir?
Sağlıklı bir çocuğun 18. aya veya 2 yaşına ulaşmadan yürümesi beklenmektedir. Ancak çocuk, konuşmada olduğu gibi diğer alanlarında da gecikme gösterebilir. Hemen telaşlanarak durumu abartmamanızda fayda var.
Bebeklerin yaklaşık yarısı 1 yaş civarında yürümeye başlar ancak yürümeye başlamanın normal sayılacağı , 9 ay ile 16 ay arası değişen geniş bir yaş aralığı vardır. Yürüme; kas gücü, denge kurabilme ve fiziksel yapısının koordinasyonu ile gelişen bir aktivitedir ve çocuğun yürüme yaşı zekası ile ilgili değildir .Özellikle de fiziksel yapısı bebeğin yürümeye başlama yaşını en çok etkileyen faktördür. Zayıf bebekler daha çabuk yürümeye başlarlar. Erken yürüyen bebekler gelişimsel aşamaları daha hızlı kateden ancak kazalara da daha yatkın bebeklerdir.
Geç yürüyen bebekler emekleme , sıralama, ayakta durma ve yürüme aşamalarını daha yavaş ve kontrollü geçirirler , her adımı ve aşamayı güvenliğini ve rahatını düşünerek katederler. Ve sonunda yürüdüklerinde iyi yürürler.
Çoğu bebek yürümeye ayaklarını dışa dönük pozisyon vererek başlar ve bu denge kurmayı sağlar. Bu pozisyondan endişe duymaya başladığınız anda ise içe dönük basmaya başlarlar.Çocuklarda nedeni bilinmemekle birlikte parmak ucuna basarak yürüme dönemi de görülebilir. Hemen telaşa kapılmamak gerekir, geçici bir durum olabilir.. Eğer durum devam ederse bir ortopedist muayenesi gerekebilir.
Çocuğunuzun gelişimini diğer çocukların gelişimiyle kıyaslamak yapılabilecek en büyük hatadır. Aynı aileden gelen çocukların gelişim eğrileri arasında bile gözle görülebilir farklılıklar olduğunu unutmayın.
Yürümeyi öğrenmek demek, önce dengede durmak, sonra ilerlemek demektir, ve bu oldukça zordur. Çocuk her düştüğünde onu kaldırmayın. Ayağa kalkarken kaslarını kuvvetlendirir, bir yere vurmadıkça da bunda tehlike yoktur.Yere düşer ellerinden kuvvet alır kalkar, yine düşer. Her öğrenim böyle tekrarlarla olur. Bu zamana kadar hep etrafındakilere bağımlıydı ama şimdi kimseye ihtiyacı olmadan canının istediği yere gidebilmekte, bir sürü keşif yapmaktadır. Son derece meşgul, hareketli ve yorulmak bilmeyen bir kişiliğe bürünür.
Yürümekle, bebek bedeninin de bilincine daha iyi varır. Düşüp bir yerini vurunca, elini sıkıştırınca acı duyar ve bazı sınırların ve tehlikelerin farkına varır. Bedeni ile ilgili bu tür tecrübeler onu daha dikkatli yapar. 18 aylıkken başını vurabileceği bir masanın yanından dikkatli geçer, kalorifer ve sobalara fazla yaklaşmaz. Çocuğunuza yardım etmenin en iyi yolu onun gayretlerini anlamanız ve durmadan müdahale etmemenizdir. Çünkü bebek yapabildiğini kendi kendine ispatlayarak güvenini geliştirir.
Bebeğiniz 1 yaşını geçmiş olmasına rağmen hala yürümüyorsa öncelikle, çocuğunuzun diğer alanlarındaki gelişimini göz önüne alın. O,dik oturabiliyor mu ve emekleyebiliyor mu? Büyük beceriyle emekleyen çocuklar genellikle geç yürüyen çocuklardır. Diğer bir geç yürüyen çocuk grubu ise ayaklarını yere sürüyerek yürüme alışkanlığı edinmiş çocuklardır
Dikkat etmeniz gereken önemli nokta şudur;
*Çocuğunuz sandalyeye tutunup kendini çekerek ayağa kalkabilmekte midir?
*Anlaşılmaz sesler çıkarıp, hatta bazı sözlükler oluşturmakta mıdır?
*Normal düzeyde merak göstermekte midir?
*İnce el becerisi gelişmiş midir?
*Objeleri avuçları ile yakalama aşamasının geçip,parmaklarını kıskaç gibi kullanarak hareketler yapalabilmekte midir ?.
Tüm bunları normal olarak yapabildiği taktirde yürüyemiyor olması önemli bir sorun değildir. Sabırlı olmak gerekir. Ancak kaygılarınız devam ederse önce çocuk doktorunuza gerektiğinde de bir uzman çocuk psikologuna baş vurmak da tereddüt etmeyin.
Bilgilendirme amaçlıdır.
