Aşı; bakteri ve virüslerin neden olduğu hastalıklara karşı bağışıklık sağlama amacı ile insan veya hayvan vücuduna verilen, zayıflatılmış hastalık virüsü, hastalık etkeninin parçaları veya salgıları ile oluşturulan çözeltidir.
Bebekler enfeksiyon içerikli pek çok hastalıktan aşı yolu ile korunabilir. Bu nedenle bebeklere yüksek düzeyde koruma sağlanması için aşı takvimini takip etmek, oldukça önemlidir. Toplum sağlığının devam ettirilmesi aşıların sağladığı en büyük yararlardan biridir. Aşılar öncelikle uygulandıkları kişileri hastalıktan korur. Hastalıktan korunan kişiler mikroorganizmaları diğer kişilere taşımayacağı için aşılanmamış kişilere de hastalığın geçişi engellenir ve onlar da korunmuş olur.
Sağlık Bakanlığı tarafından son yıllarda güncel aşılama programına eklenen aşılar ise; 2011 yılında 13 bileşenli konjuge pnömokok aşısı, 2012'de Hepatit A aşısı ve 2013'de suçiçeği aşısı olmuştur. En son suçiçeği aşısının aşı takvimine eklenmesi ile Türkiye'de aşısı yapılan hastalık etkeni sayısı 13'e yükselmiştir. Türkiye'de 2016 yılı itibarı ile uygulanmakta olan aşı takvimi aşağıdaki şekildeki gibidir.
Sağlık Bakanlığının aşı takvimindeki bu aşılar aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır.
Hepatit B aşısı: Hepatit B virüsünün neden olduğu, halk arasında "Sarılık" adı ile bilinen ve karaciğerin iltihabı şeklinde kendini gösteren bir enfeksiyon hastalığıdır. Hepatit B aşısı, Hepatit B enfeksiyonundan korunmanın en etkin yoludur. Doğum ağırlığı 2000 gramdan düşük olan bebeklerin aşıları geciktirilir, aşı uygulaması vücut ağırlığı 2000 g veya bebek 1 aylık olunca yapılır.
Hepatit A aşısı: Hepatit A virüsünün neden olduğu sarılık hastalığına karşı uygulanan bir aşıdır.
BCG (Verem) aşısı: Tüberküloz yani verem mikrobuna karşı bağışıklık sağlayan aşıdır. Doğumdan sonraki 2.ayda uygulanır. Aşı yapıldıktan yaklaşık 8 hafta sonra yapılan yerde iz bırakarak iyileşen cilt reaksiyonu olur.
Difteri, Boğmaca ve Tetanoz aşısı: Difteri, bomaca ve tetanoz enfeksiyonlarına karşı bağışıklık sağlar. Bebeği yenidoğan tetanozu'ndan korumak için ise, gebelik döneminde iki doz (ilki 24-28.haftalarda, ikinci doz doğumdan en az 2 hafta önce) tetanoz aşısının yapılması gerekir.
Polio (Çocuk Felci) aşısı: Polio enfeksiyonuna karşı bağışıklık sağlar. Canlı (OPA) ve inaktif (IPA) olmak üzere iki tip polio aşısı vardır. 2,4,6.aylar ile 18.ayda beşli karma aşı içerisinde kas içine uygulanır. 6. ve 8.ayda ağızdan damla olarak ayrıca verilir. Evde immün yetmezlikli bir hasta varsa çocuğa OPA yerine IPA yapılır.
Hemofilus influenza(Hib) aşısı: Özellikle süt çocukluğu döneminde en sık menenjite neden olan hemofilus influenza bakterisine karşı olan aşıdır. Halk arasında menenjit aşısı olarak da bilinir.
KKK (Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak) aşısı: Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak enfeksiyonlarına karşı bağışıklık sağlar. Üçlü bir aşıdır. 1 yaşında ve ilköğretim 1.sınıfta olmak üzere toplam 2 kez uygulanır. Bu üç hastalıktan herhangi birinin geçirilmiş olması, üçlü kombine aşının uygulanmasına engel değildir.
Konjuge Pnömokok aşısı: Pnömokok, vücudun farklı bölgelerinde ciddi enfeksiyon hastalıklarına neden olan bir bakteri türüdür. Solunum ya da temas yoluyla bulaşabilen Pnömokoklar, geniş bir ailedir. Daha çok bakteriyel menenjit, orta kulak iltihabı, sinüzit gibi hastalıklara neden olur. Pnömokok aşısı bebeklere 2, 4 ve 6 aylıkken 3 aşı, 12 ay dolumunda ise aşının birinci tekrarı yapılır.
Suçiçeği (Varisella) aşısı: Suçiçeği, solunum ya da temasla bulaşır, içi sıvı dolu döküntüler, yorgunluk ve ateş ile kendini gösterir. "Varisella-Zoster Virüsü" adı verilen bir mikrobun neden olduğu suçiçeği, çocukluk döneminin en sık görülen bulaşıcı hastalıklarından biridir. Hafif seyirli bir hastalık olarak bilinmesine karşın bazen zatürre ve beyin iltihabına (ensefalit) yol açabilmektedir. Aşı şekli: Bacağın üst-dış kısımdan enjeksiyon şeklinde uygulanıyor. Su çiçeği aşısının ilk dozunun 12-15. aylar arası, 2. dozunun da 4 ve 6 yaşlar arasında yapılması önerilmektedir.
Rotavirüs aşısı: Sağlık Bakanlığının rutin aşı programında olmayan ailenin isteği üzerine yapılan özel bir aşıdır. Özellikle 2 yaş altındaki bebeklerde ateş, kusma ve ishal şeklinde barsak enfeksiyonu yapan rota virüsüne karşı koruma sağlar. 2 ve 3 doz şeklinde yapılabilen 2 formu (Rotarix aşısı 2 doz, Rotateq aşısı 3 doz) vardır. Ağızdan damla şeklinde uygulanır. İlk dozun 6 haftalıktan sonra ve 12 haftalıktan geç olmamak kaydıyla yapılması gerekir.
Grip aşısı: Sağlık Bakanlığının rutin aşı programında olmayan aşılardan bir tanesi de grip aşısıdır. Grip aşısı 6 aydan küçük bebeklere yapılmaz. 6 aylıktan 3 yaşına kadar olanlara grip aşısı yarım doz (0.25 ml) olarak uygulanır. Grip aşısı olmak için en uygun zaman Eylül, Ekim ve Kasım aylarıdır.
Aşılar hakkında bilinmesi gereken önemli bir özellik de; canlı aşıların (verem aşısı, suçiçeği aşısı, kızamık-kızamıkçık-kabakulak aşısı vb.) aynı gün yapılması gerektiği, eğer aynı gün yapılmamışsa 4 hafta süreyle canlı aşı yapılamayacağı, 4 hafta sonrasında canlı aşıların yapılabileceğidir. Canlı aşı ile canlı olmayan aşılar arasında zaman sınırlaması yoktur.
Bilgilendirme amaçlıdır.
