Bebeğin Beslenmesi
Doğumdan sonraki ilk birkaç yıl, sağlıklı bir yaşamın temellerinin atıldığı son derece önemli bir dönemdir. Bu kritik dönemde çocuğun, dolayısı ile yarının büyüğünün yaşaması ve sağlıklı gelişmesi için bazı biyolojik ve psikososyal gereksinimleri karşılanmalıdır. Anne sütü bebeğin gereksinim duyduğu besin maddelerini uygun miktar ve kalitede içermesi, ayrıca enfeksiyonlara karşı koruyucu özellikleri ile tek fizyolojik bebek besinidir. Bebeğin fizyolojik ve psikososyal gereksinimlerini 6 ay tek başına karşılar. Bebeğin doğumdan sonra hemen emzirilmesi çok önemlidir. Anne bebeği ne kadar erken emzirirse sütü o kadar erken gelmekte ve bol olmaktadır. Her bebeğin halk arasında "ağız" denen ve ilk beş gün gelen sütü mutlaka alması sağlanmalıdır. İyi bir emzirme için bebek doğru pozisyonda ve doğru bir emzirme tekniği ile emzirilmelidir. Bebek sadece memenin ucunu tutarak emiyorsa areola altındaki sinüslere yeterli baskı yapamadığından yeterince süt alamaz ve kilo alımı yeterli olmaz. O nedenle bebek memeye tutulduğu zaman sadece meme başını değil areola denen meme başının çevresindeki koyu renkli alanında bebeğin ağzına verilmesi gerekir. Bebekler çoğu kez üç-dört saat süreyle sık aralıklarla isteklice emerler ve daha sonra dört-beş saat uyurlar. Anne sütü ile beslenme saatlere göre yapılmamalı, bebeğin yönlendirdiği bir işlem olmalıdır. Anne bebeğin meme emmeye hazır olduğunu bazı davranışlarından sezerek beslemeye başlamalıdır. Bu davranışlar; hafif uykuda gözlerini yuvarlama ve emme hareketleri yapması, ellerini ağzına götürmesi, kol ve bacaklarını germesi. O nedenle bebeğin her isteyişinde emzirmesi teşvik edilmeli, emzirilen bebeklere yalancı meme veya emzik türünden herhangi bir şey verilmemelidir. Eğer anne çalışıyorsa uygun koşullarda steril kaplar içine sağılan anne sütü buzdolabında 24 saat saklanabilir ve annenin evde olmadığı zamanlar bir kap ve kaşık, bazen de biberon yardımı ile bebeğe verilebilir. Her emzirmeden sonra ve gerekiyorsa emzirme sırasında bebeğinizin gaz çıkarmasını sağlanması gerekir. Bunun en kolay yolu, onu midesi omzunuza değecek biçimde yatırmak ve hafifçe sırtına vurmaktır. Bebek gaz çıkarırken, emdiği sütün birazını da kusabileceğinden omzunuza ufak bir havlu veya temiz bir bez parçasının konulması faydalıdır. Anne sütünün olmadığı veya herhangi bir nedenle verilemediği durumlarda en uygun besin hazır mamalardır.
Bebeğin Vücut Isısı
Yeni doğan bebek doğumla beraber solunumunun başlaması, kalp dolaşımının normal yetişkinlerdeki şekle dönmesi ile dış ortama uyum sağlar. Doğumdan sonra bebeğe en önemli yardım ortam ısısını uygun düzeyde tutmaktır. Doğumdan sonra vücut ısısının düşmesi bebeğin dış ortama uyumunu güçleştirir ve enerji ihtiyacını artırır. Bu nedenle bebeği vücut ısısı düşüklüğünden korumak için doğum odasında ısıtıcı bulunması, bebeğin doğar doğmaz ısıtılmış havlular ile kurulanması, ısıtıcı altında gerekli ilk değerlendirmeden sonra uygun giysilerin vakit geçirmeden giydirilmesi gerekir. Zamanında doğmuş ve normal kilodaki sağlıklı bir yeni doğanın bulunduğu odanın ısısı bebek giyimli olduğu halde 22-24 derece olmalıdır.
Bebeğin Yıkanması
Bebek doğar doğmaz yıkanmaya çalışılmamalıdır. Özellikle doğum ağırlığı 2700 gr 'ın altındaki bebekler yıkanma için acele edilmemelidir. Bebeğin üşümesinden sakınılmalı ve bebeğin annesi ile yakın teması sağlanmalıdır. Ancak bebek doğduğunda derileri kanlı ve bebeğin dışkısı ile bulaşmış ise, bu bebekler silinerek temizlenmelidir. Bütün bebeklerin yıkanması sabunlu bir bezle silme şeklinde olmalıdır. Eve çıkan bebek, eğer evin şartları uygunsa her gün yıkanabilir. Ancak bu yıkama işlemleri enfeksiyon riskinden dolayı bebeğin göbeği düştükten sonra yapılması daha uygun olur. Evde yıkama bebek için uygun bir küvette yine bebeği sabunlu bezle silme şeklinde yapılmalıdır. Bebeğinizi banyoda hiç bir zaman yalnız bırakılmamalıdır. Bebek çok az suda bile boğulabilir. Bebek oturur durumda olsa bile sırtından tutarak desteklenmelidir. Bebeği yıkamak için dirseği yakmayacak kadar ılık su kullanılmalıdır. Bebeklerde el temizliğine özelliklede tırnak temizliğine dikkat edilmesi gerekir. Tırnaklar uzadığında aynen büyüklerde olduğu gibi kesilmelidir.
Bebeğin Alt Bakımı
Bebeğin bezini değiştirmeden önce mutlaka ellerin yıkanması gerekir. Hem sizin hem de bebeğiniz için bir külfet olsa da bebeğinizin beslenmesinden önce veya bağırsak hareketleri hızlandığında çok sık aralıklarla bez değiştirmek bebeğin narin cildinde oluşacak olan pişik ve tahrişin önlenmesine neden olur. Hazır bezler ıslaklığı çok iyi bir biçimde emdiklerinden tercih edilmektedirler. Bebeğin bezini bağırsak hareketlerinin çok hızlanmadığını hissettiğiniz sürece ve de özellikle uykudayken uyandırıp bezini değiştirmeniz gerekmez. Bebeğinizin bezini çıkardıktan sonra popo bölgesini nemlendirilmiş temiz pamuklu bir bez ile özellikle bacaklarındaki kıvrım bölgelerinin etrafını silinmesi gerekir. Kendinden nemli, kokulu hazır temizleme bezleri alerjik reaksiyona ve tahrişe sebep olabileceği için tercih edilmemelidir. Genital bölgeyi önden arkaya doğru silmek çok önemlidir, bebeğin idrar yolu enfeksiyonu olmasını engelleyecektir. Temizliği takiben kurulayıp yeni ve temiz bir bez bağlayıp temiz giysilerinin giydirilmesi gerekir. Bebeğin bezini değiştirme işlemi sırasında pudra kullanılmaması gerekir. Pudra yerine doktorunuzun önereceği bitkisel yağ içeren kremlerden kullanılmalıdır. Bez değişiminden sonra tekrar ellerinizi yıkamanız gereklidir.
Göz Bakımı
Sezaryenle doğanlarda dahil olmak üzere yenidoğan bebeklerin gözlerine %0.1 'lik gümüş nitrat içeren damla damlatılır. Hastaneden çıkarılan ve eve gelen bebeğin gözünde çapaklanma olmasının en önemli nedeni bebeğin kendisinin, onu sevenlerin ellerinden veya bebeği öpenlerin dudaklarından mikrop kapmasıdır. Bu nedenle bebeği gereğinde fazla ellememek ve el temizliğine çok dikkat etmek gerekir. Çapaklanma hafif derecede ise bebeğin gözlerinin günde 3-4 kez kaynatılmış ılıtılmış temiz suya batırılmış bir bezle silinmesi uygun olur. Bu uygulama ile düzelmeyen veya şiddetli çapaklanma , akıntı olan bebeklerin doktora gösterilmesi gerekmektedir.
Göbek Bakımı
Bebeklerde ilaçla göbek bakımı yapmaya gerek yoktur. Ancak göbeğine çok dikkat edilmesi gerekmektedir. Bezinin göbeğin altından bağlanması ve böylece kirlenmesinin engellenmesi gerekir. Bebeğin altını değiştirirken göbek yerinin kirlenip kirlenmediğine dikkat edilmelidir. Göbek yeri tamamen kuruyup iyileşmedikçe mikropların buradan kolaylıkla vücuda girebilecekleri unutulmamalıdır. Bebeklerin çoğunda göbek bir hafta 10 gün içinde düşer. Ancak göbeğin düşmesinde gecikme olursa her zaman endişe edilmesine gerek yoktur. Önemli olan göbek yerinde kızarıklık, şişlik ve akıntı gibi iltihaplanma belirtilerinin olmamasıdır. Göbek yerinde ve hemen etrafında ki deride şişlik, kızarıklık, akıntı veya kanama olduğunda hemen doktora götürülmesi gerekir.
Bebeğin Giyimi
Bebek rahat ve mevsime göre fazla kalın olmayan bir biçimde giydirilmelidir. Bebeğin giyecekleri pamuklu kumaştan yapılmış olmalıdır. Naylon, yün ve ipekliler bebekler için uygun ve kullanışlı değildir. Bunlar bebeklerde pişiklere neden olabilir. Bebek kıyafetinin beslenme sırasında kirlenebileceği, sık sık bebeğin altının temizlenmesi gerektiği için kolay çıkartılabilen ve temizlenebilen modelde olmalıdır. Kıyafetin boğaz kısmı gevşek olmalı ve bebeğin ağzına alabileceği uzantılar ve küçük parçalar içermemelidir. Bebeğinize kesinlikle kundak yapılmamalıdır, sadece tulum giydirmek yeterli olacaktır. Kundak yapılan bebeklerde kalça kemiği çıkıkları ve kalıcı sakatlıklar görülme sıklığı artmaktadır.
Bebeğin Odası
Bebeğin kaldığı odanın ısısı 22-24 derece civarında olmalıdır. Bebeğin odasını hazırlarken onun rahatını sağlamak ve tehlikelerden korumak gerekir. Rahatlık ve emniyet bir bebeğin odasında olması gereken en önemli iki özelliktir Oda temiz hava, bol ışık almalıdır. Birde doğayla bağlantısı olursa daha iyi olur. Bahçeye açılan bir kapı olamıyorsa da, ağaçlara bakan bir pencere olabilir. Çocuk odasında alabildiğince plastik malzemelerden kaçınmak gerekir. doğal malzemeler kullanılmış duvar kağıdı ve su bazlı boyalar, ahşap parke veya yün halı ve organik malzemelerden mobilyalar tercih edilmelidir.
Sünnet
Yenidoğan döneminde yapılması için tıbbi bir zorunluluk yoktur. Ancak idrar yolu enfeksiyonu riskini azalttığı için mümkün olan en erken dönemde yapılması uygun olur. Ancak aile sünnet yapılmasını istiyorsa ağızdan beslenmesinin kesilmesi gerekli değildir. Yara yerinden kanama yoksa bebek üç saat sonra taburcu edilebilir. Yara yerine konan steril bezlerin iki saatte bir değiştirilmesi; bebek altı saat içinde idrarını yapmazsa veya aşırı kanama gibi bir durum varsa hemen doktora getirmesi gereklidir.
Vitamin K
Her yenidoğan bebeğe vitamin K eksikliğine bağlı kanamalardan korumak için 1 mg K vitamini yapılaması gereklidir.
Bebeğin Kullanması Gereken İlaçlar
Doğumdan sonra eve çıkan bebeklerin bir yaşına kadar vitamin ilacı kullanması uygun olur. Vitamin kullanımı için bebeğin 15 günlük olmasını bekleme gerekliliği yoktur.
Bilgilendirme amaçlıdır.
