İleri Görüntüleme ve Tanı Merkezimiz’de Omurga ve kemik hastalıkları, kırıkları ve travmaları dâhil tüm BT uygulamaları gerçekleştirilmektedir.
Kalp ve sindirim sistemi gibi hareketli organ sistemlerinde de uygulanabilmektedir. Koroner kalsiyum skorlama, koroner anjiyografi, sanal kolonoskopi bu anlamda kullanılan yöntemlerdir.Koroner kalsiyum skorlama ve koroner anjiyografi incelemesi sırasında kalp hareketsiz bir organ gibi algılanması amaçlanmıştır. Kalp damarlarındaki kireçlenmeleri belirleyerek ileriye yönelik kalp krizi riski olasılıklarını ortaya koyması hedeflenir. Damarda darlık, tıkanıklık, plak oluşumu, kireçlenme ve anevrizma oluşumları tanımlanabilir.
Bilgilendirme amaçlıdır.
Bilgisayarlı Tomografi (BT (CT) Röntgen ışınları (x ışınları) ile, vücudu ince kesitler şeklinde görüntülemeye yarayan bir tekniktir. Böylece vücudumuz içindeki organların hastalıkların teşhisinde doktorlara yardımcı olmaktadır. Gelişen teknolojinin sunduğu çok kesitli BT(CT) cihazlarının hızı artmış, alabildikleri kesit kalınlıkları azalmıştır.
Tek bir nefes tutma süresinde (15-20 saniye) tüm vücut, bölgeler halinde görüntülenmekte; aralıksız alınan kesitler bilgisayarda işlenerek anatominin daha iyi anlaşılması sağlanabilmektedir.
Bilgisayarlı tomografi çekimi esnasında hastanın bilgisayarlı tomografi masasında hareketsiz olarak yatması gerekmektedir. Masa, cihazın orta kesimine doğru hareket ederken ilgili vücut kesimini görüntülemek için çok sayıda kesitsel görüntü cihaz tarafından alınır. Çekim sırasında herhangi bir ağrı ya da acı hissedilmemektedir. Batın tetkiklerinde genellikle ağızdan içirilen ilaçlı su ile tüm barsakların boyalı su ile dolması sağlanarak, barsak içinde ya da duvarında yer alan kitlelerin diğer dokulardan ayırımı kolaylaştırılır. Damardan pompa ile hızla verilen ilaç ile kanı boyayarak aynı incelemede damarların durumu, kitle ile damarların ilişkisi, kitlenin kanlanma özellikleri ve bazı kitlelerin görülebilir hale gelmesi sağlanır.
Hızlı yapılması, dakikalar içinde çok farklı organ sistemlerini incelemesi nedeniyle tercih edilmektedir.
Bilgisayarlı tomografi işlemi incelenecek organa göre isimlendirilir. Örneğin karın bölgesi incelenecek ise “abdominal BT”, göğüs kafesi incelenecek ise “toraks BT” denir. Bilgisayarlı tomografinin özel bir yönteminde kolonoskopiye benzer şekilde kalın barsak iç yapıları değerlendirilir ve hastalıklı bölgenin üzerindeki barsak yapıları hakkında da bilgi sağlanabilir. Bu yöntem “sanal kolonoskopi” olarak da bilinmektedir.
BT tetkiki vücuttan geçen X ışınının detektör sistemi ile algılanıp bilgisayarlara aktarılması sonucu görüntü elde edilmesini sağlar.
BT Teknisyeni hastayı tetkik odasına alır ve BT masası üzerinde uygun pozisyonda uzanmasını sağlar. Çekimi yapılan vücut bölgesi ve organların değişik kalınlıkta ve yüksek görüntü kalitesinde kesitsel görüntüleri elde edilir. Elde edilen görüntüler bilgisayarda yeniden işlenerek farklı düzlemlerde reformat görüntüler veya 3 boyutlu (MIP/VR) görüntüler elde edilebilir.
Bilgisayarlı tomografi (BTA) aşağıdaki durumlarda özellikle kullanılmaktadır:
Bilgisayarlı tomografi (BT) incelemesi vücuttan geçen X ışınının detektör yardımıyla algılanıp bilgisayarlar tarafından görüntü elde edilmesini sağlar.
BT Teknisyeni hastayı tetkik odasına alır ve BT masası üzerinde uygun pozisyonda uzanmasını sağlar. Çekimi yapılan vücud bölgesi ve organların değişik kalınlıkta ve kesitsel (aksiyel) görüntüleri elde edilir. Elde edilen görüntüler bilgisayarda yeniden işlenerek farklı düzlemlerde reformat görüntüler veya 3 boyutlu (MIP/VR) görüntüler elde edilebilir .
Damar yolundan ilaç kullanılması gereken tetkiklerde hastanın aç olması gerekeceğinden tetkikten önce 4-6 saat aç kalmak gerekir.
Ağızdan kontrast madde alınması gereken durumlarda su içerisine karıştırılan kontrast maddenin tetkikten 1 saat önce içilmeye başlanması gerektiğinden hastanın randevu saatinden 1.5 saat önce merkezimizde bulunması gerekmektedir.
Gereken hastalarda rektal yoldan (makattan) ilaç verilebilmektedir.
Elde edilen kesitsel görüntüler dijital sistemde arşivlenmektedir. İstenirse film basılarak veya CD’ye kaydedilerek hastaya verilebilir.
BT Anjiografi, vücut damarlarındaki kan akımını gösterebilen özel bir BT tetkikidir. Günümüzde multidetektör BT (MDBT) ile tanısal amaçlı anjiyografik işlemler artık BTA yöntemiylede yapılabilmektedir.
Hasta BT masasına yatırılır ve en uygun kol toplar damarına ince bir iğne yerleştirilir ve kontrast madde enjekte edilir.
Çekilecek bölgeye göre hastaya pozisyon verilir. Görüntülerin net olabilmesi için çekilecek bölgeye göre 6-10 sn hastanın nefesini tutması gerekebilir. Hasta tetkik sonrası aktif yaşantısına dönebilir, hastanede yatması gerekmez.
Bilgisayarlı tomografi röntgen ışınları yardımıyla vücudun ince dilimler halinde araştırılabilmesine yardımcı olan bir tekniktir. Böylece vücudumuzda mevcut olan hastalıklı organlarımızın araştırılması için sıklıkla başvurulan bir yöntemdir. Bilgisayarlı tomografide gelişen teknoloji ile birlikte çok olumlu gelişmeler görülmüştür. Hasta nefesini tuttuğu zaman diliminde vücudunuzu ince kesitler haline getirebilecek kadar hızlı bir teknolojiye kavuşuldu.
BT cihazına girildiğinde hasta hareketsiz bir şekilde BT masasına uzanmalı yada vücudunuzun neresinin incelenmesini istenildiğine göre çeşitli pozisyonlarda hareketsiz şekilde kalınmaları istenmektedir. İnceleme sırasında katiyen acı yada rahatsızlık hissi meydana gelmemektedir. Anlık bir inceleme yöntemidir. Sadece karın bölgesinden istenilen tomografide incelemeden önce ilaçlı su içirilmektedir. Buda midenizin ve barsakların daha net bir şekilde incelenmesine yardımcı olmaktadır.
Hastanın radyasyona maruz kalmaması için görevliler hızlı ve dikkatli bir şekilde bu incelemeyi yaparlar. Komputerize tomografi incelenecek organ ve bölgeye göre çeşitli isimlere sahiptir. Örneğin karın bölgesinin incelenmesi istenildiğinde tıptaki adı “abdominal BT ”, göğüs kafesinin incelenmesi istenildiğinde “toraks BT ” isimleri duyulmaktadır.
Eğer kontrast maddeye karşı alerjiniz varsa ve bunu biliyorsanız mutlaka doktorunuza söyleyiniz. Aksi taktirde ölüme kadar gidecek komplikasyonlar yaşanabilir. Böbrek fonksiyonları bozuk hastalarda bu ilacın kullanımı sakıncalıdır. Tomografi çektirirken doktorunuzdan bilgi almanız gerekmektedir.
Bilgisayarlı tomografi x-ışını yani radyasyon içermektedir. Her ne kadar gelişen teknoloji ile ortaya çıkan MDCT’lerde düşük doz ve hastaya göre doz ayarlamalı görüntülemeler yapılabiliyor olsa da bilgisayarlı tomografi için endikasyonlar iyi belirlenmeli ve hasta seçimi doğru yapılmalıdır.
Çok kesitli tomografi, organları ve damar yollarının 3 boyutlu görüntülenmesi için kullanılan bir yöntemdir. Kısa sürmesi ve nispeten daha risksiz olması sebebiyle tercih sebebidir.
BTA avantajları arasında:
Bunun yanında BTA dezavantajları da mevcuttur:
Organ ve dokuların fonksiyon ve metabolizmalarındaki değişiklikleri anatomik detaylarla birlikte gösteren, etkinliği kanıtlanmış bir görüntüleme tekniğidir. Özellikle onkolojide tümörün saptanması, derecesinin belirlenmesi (evreleme), tedaviye yanıtın değerlendirilmesi, nüks/metastaz şüphesi ve tümör belirteçlerinde yükselmesi durumunda yeniden evreleme, radyoterapi planlaması ve bazı durumlarda mevcut olan kitlenin iyi veya kötü huylu olup olmadığının tespit edilmesinde kullanılan en ileri medikal görüntüleme tekniğidir.
Bilgisayarlı tomografinin kullanım alanları:
1) ONKOLOJİ
En önemli kullanım alanı onkolojik tetkiklerdir. Başta akciğer kanserleri, lenfomalar, melanomalar, baş-boyun tümörleri ve kolo-rektal tümörler olmak üzere tüm malignitelerde;
Ayrıca diğer görüntüleme yöntemleri ile tespit edilen kitlenin malignite olasılığının araştırılmasında, metastazları bulunan ancak tümör odağı tespit edilememiş hastlarda primer odağın bulunmasında da ilk tercih edilecek yöntemdir.
2) KALP HASTALIKLARI
PET çalışması ile kalp kasının canlılığını koruyup korumadığı gösterilir. Özellikle kalp krizi geçirmiş olan hastalarda kalp kasının bu olaylardan ne kadar etkilendiği önemlidir. Koroner By-pass ameliyatının başarı şansının yüksekliği kalp kasının canlı olmasına bağlıdır.
3) NÖROLOJİK HASTALIKLAR
Alzheimer hastalığı: Beynin belirli bölgelerinin işlevlerindeki azalmanın tespit edilmesi hastalığın erken dönemde tanınarak, diğer hastalıklardan ayrılabilmesini sağlar.
Epilepsi: İlaç tedavisine yanıt vermeyen ve cerrahi tedavi planlanan epileptik odakların beyin içerisindeki yerleşiminin tespitinde kullanılır.
Beyin Tümörleri: Primer veya metastatik beyin tümörleri nedeniyle cerrahi ve/veya radyoterapi (ışın) tedavisi görmüş hastalarda kalan doku içerisinde malign doku varlığı ile nekroz dokusu ayırımının yapılmasında kullanılır.
Metabolik olayların arttığı, sebebi bilinmeyen ve kontrol altına alınamayan ateş yüksekliklerinde ve enfeksiyon odağının tespitinde kullanılır.
Granülomatöz hastalıkların yaygınlığının değerlendirilmesi, aktif dönemde olup olmadığının saptanması ve tedavi takibinde kullanılabilir.
BT tetkiki vücuttan geçen X ışınının özel detektör sistemi ile algılanıp gelişmiş bilgisayarlar kullanılarak görüntü elde edilmesini sağlar.
BT Teknisyeni hastayı tetkik odasına alır ve BT masası üzerinde uygun pozisyonda uzanmasını sağlar. Çekimi yapılan vücud bölgesi ve organların değişik kalınlıkta ve yüksek görüntü kalitesinde kesitsel (aksiyel) görüntüleri elde edilir. Elde edilen görüntüler bilgisayarda yeniden işlenerek farklı düzlemlerde reformat görüntüler veya 3 boyutlu (MIP/VR) görüntüler elde edilebilir.
Radyoloji merkezimizdeki yüksek teknolojiye sahip 128 kesit MDBT cihazında çekim süresi oldukça kısaldığından nefes tutma problemi yaşayan hastalarda ve çocuklarda rahatlıkla çekim yapılabilmektedir.
Damar yolundan ilaç kullanılması gereken tetkiklerde hastanın aç olması gerekeceğinden tetkikten önce 4-6 saat açlık gerekir.
Ağızdan kontrast madde alınması gereken durumlarda su içerisine karıştırılan kontrast maddenin tetkikten 1 saat önce içilmeye başlanması gerektiğinden hastanın randevu saatinden 1.5 saat önce merkezimizde bulunması gerekmektedir.
Gereken hastalarda rektal yoldan (makattan) ilaç verilebilmektedir.
Elde edilen kesitsel görüntüler dijital sistemde arşivlenmektedir. İstenirse film basılarak veya CD’ye kaydedilerek hastaya verilebilir.
İlaçlı tomografi daha iyi görüntüleme için vücuda enjekte edilen kontrast madde ile yapılan çekimlere verilen addır.
BT Anjiografi, damarların değerlendirilmesini sağlayan özel bir BT tetkikidir. Günümüzde üstün multidetektör BT (MDBT) teknolojisi sayesinde tanısal amaçlı anjiyografik işlemler artık büyük oranda BTA yöntemiyle yapılmaktadır.
Hasta BT masasına yatırılır ve en uygun kol toplar damarına ince bir iğne yerleştirilir ve kontrast madde enjekte edilir. Çekilecek bölgeye göre hastaya pozisyon verilir. Görüntülerin net olabilmesi için çekilecek bölgeye göre 6-10 sn hastanın nefesini tutması gerekebilir. Hasta tetkik sonrası aktif yaşantısına dönebilir, hastanede yatması gerekmez.
İlaçlı tomografide kullanılan maddelere kontrast madde adı verilmektedir. Unutulmaması gereken ilaçlı tomografi de kullanılan maddenin sadece görüntüleme ajanı olduğudur. Bu maddelerin herhangi bir tedavi edici özelliği bulunmamaktadır.
İlaçlı tomografi vücuda enjekte edilen kontrast madde yardımı ile vücudun görüntülenmesi işlemine verilen addır. Bu kontrast madde birtakım yan etkilere neden olabilir.
Öncelikle hasta kontrast maddeyi dama yoluyla aldıktan sonra kola yayılan bir sıcaklık hissi ile ağızda metalik bir tat alabilir. Kısa süreli olan bu etki 1-2 dakika içerisinde yok olacaktır. Kontrast maddede mevcut olan iyoda karşı tetkik esnasında ya da sonrasında kaşıntı, döküntü vb kendiliğinden düzelen hafif allerjik reaksiyon görülebilir.
Bunun yanında hastada, şiddetli allerjik reaksiyonlar ortaya çıkması durumunda çekimi takip etmekte olan hemşire veya uzman doktor uyarılmalıdır.
Hastanın daha önceden bilinen astım, allerji hikayesi varsa veya hasta Beta-blokör, interleukin-2 kullanıyorsa uzman doktorumuz allerjik reaksiyon riskini azaltmak için tetkik öncesi anti-allerjik ilaç önerebilir, ayrıca farklı kontrast madde uygulamasına karar verilebilir.
Daha önceden hiç allerjik reaksiyon geçirmemiş kişilerde az miktar test dozu vererek veya başka yöntemlerle kontrast madde allerji riski değerlendirmesi yapılamamaktadır. Riskli hastalarda çekim sonrası ilk 20 dakika damar yolu açık kalmalı ve hastalar bu süre dolana kadar radyoloji kliniğinden ayrılmamalıdır.
Kontrast madde vücutta parçalanarak böbreklerden atılır. Kontrast maddenin böbrekten atılmasını geciktirebilecek hastalıklarda (ileri yaş, Diabetus Mellitus, Multipl Myelom, böbrek hastalığı, gut, konjestif kalp yetmezliği) veya böbreklerde yan etki oluşturabilecek kemoterapatik veya diğer nefrotoksik ilaç kullanan hastalarda, kontrast madde kullanımı böbrek fonksiyonları üzerine olumsuz etki yapabilir.
Bu durumlarda son 30 gün içersinde yapılmış olan serum Kreatin ölçümünün normal olması durumunda kontrast madde uygulanabilir. Serum Kreatin düzeyi yüksek olan kişilerde duruma göre inceleme kontrast madde verilmeksizin yapılabilir, alternatif bir yöntem (örneğin MR) uygulanabilir, çekim ertelenebilir veya tamamen iptal edilebilir.
